Reakcja alergiczna na składniki pożywienia może skutecznie ograniczać nasze codzienne funkcjonowanie. Wśród najczęściej wymienianych alergenów u dorosłych i dzieci zwykle pojawia się gluten. Czym jest gluten i czy każdy powinien się go obawiać?
Alergia przez wielu specjalistów uważana jest za chorobę cywilizacyjną naszych czasów. Choć pierwsze objawy alergii opisano już w XVIII wieku, w ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się intensywny wzrost zachorowań. Wpływ na to ma wiele różnych czynników.
Alergia na gluten – co to oznacza?
Alergia to nadmierna i nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego organizmu na substancje zwane alergenami. U osób zdrowych nie wywołują one uczulenia. Alergeny to zazwyczaj białka, które wchodzą w skład komórek roślin lub zwierząt, a także fragmenty substancji, np. leków lub lateksu. Alergie mogą być sezonowe i całoroczne oraz znajdować się w pyłkach roślin, pożywieniu i organizmach zwierząt.
Objawy alergii na gluten
Alergia na gluten to odmiana alergii pokarmowej, która dotyka zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Może objawiać się na wiele sposobów. Gdy występuje uczulenie na gluten, objawy to najczęściej ból brzucha, ból głowy, wysypka, biegunka, wzdęcia lub zaparcia.
Jeśli szkodzi nam gluten, uczulenie mogą sygnalizować uczucie przewlekłego zmęczenia, omdlenia, drętwienie kończyn, niedokrwistość lub uczucie przelewania w jelitach. Nierzadko uczulenie na gluten jest mylone z innymi chorobami. Wśród nich wyróżnia się nadwrażliwość pokarmową, stany zapalne przewodu pokarmowego lub tzw. zatrucie pokarmowe.
Przeczytaj także: Liczba pielęgniarek w Polsce – statystyki nie napawają optymizmem
Uczulenie na gluten – faktyczny problem czy efekt mody?
Nierzadko można odnieść wrażenie, że uczulenie na gluten jest dzisiaj diagnozowane o wiele częściej niż w latach poprzednich. Czy celiakia i nadwrażliwość na ten składnik to rzeczywiście narastający problem? Czy może jest to sposób na wytłumaczenie innych dolegliwości związanych z nieprawidłowym odżywianiem?
Czym jest gluten? Jest to białko powszechnie występujące w nasionach pszenicy, żyta i jęczmienia. Gluten składa się z dwóch rodzajów białek – gliadyny i gluteniny. Gliadyna jest lepka, natomiast glutenina ma właściwości elastyczne. Obie występują w bielmie. Gluten może być przyczyną chorób związanych z nieprawidłową reakcją organizmu na to białko. Należy do nich celiakia oraz nadwrażliwość lub alergia na gluten.
Kto zmaga się z uczuleniem na gluten?
Czy uczulenie na gluten jest powszechne? W Polsce nie prowadzi się krajowego rejestru chorych na celiakię – dane są szacunkowe. Ocenia się, że z tą chorobą zmaga się ok. 1% populacji, czyli ok. 400 000 osób.
Nie zawsze jednak problemy zdrowotne muszą oznaczać uczulenie na gluten. Objawy ze strony układu trawiennego mogą być niekiedy efektem niewłaściwej diety, spożywania zbyt ciężkostrawnych posiłków lub reakcją organizmu na nadmierny stres.
Gluten jest też dobrym nośnikiem aromatów. Często jest używany przez producentów jako dodatek do żywności. Powszechna świadomość jego obecności w pożywieniu powoduje, że niektórzy ludzie samodzielnie eliminują możliwie niebezpieczne produkty ze swojego jadłospisu.
Skąd taka awersja do glutenu?
U osób zdrowych gluten nie wywołuje żadnych reakcji niepożądanych. Objawy nietolerancji glutenu, takie jak wzdęcia, gazy, przelewanie w jelitach czy uczucie nadmiernej sytości bywają bardzo uciążliwe. Wiele osób bez dokładnego sprawdzenia przyczyn nieprawidłowego działania układu pokarmowego rezygnuje z produktów, które zawierają to białko.
Przeczytaj także: Słodki problem XXI wieku
Kiedy gluten rzeczywiście szkodzi?
Gluten to powszechny składnik wielu produktów, które znajdują się w naszym jadłospisie. Kto powinien zwracać uwagę na to, w czym jest gluten i eliminować go z diety?
Gluten i celiakia
Gluten może wywoływać chorobę trzewną, czyli celiakię. To choroba autoimmunologiczna, która polega na trwałej nietolerancji glutenu. Gluten działa toksycznie i prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, które odpowiadają za wchłanianie substancji pokarmowych. W wyniku takiego stanu wchłanianie składników jest upośledzone, a u chorego może być diagnozowany niedobór określonych minerałów i witamin.
Alergia na gluten
Na to, w czym jest gluten, uważać powinny także osoby, u których zdiagnozowano alergię lub nadwrażliwość na ten składnik. Ważne jest, aby pamiętać, że celiakia to inna choroba niż alergia na gluten. Uczulenie daje objawy natychmiastowe, które pojawiają się nawet w ciągu kilku minut od spożycia glutenu. Mogą też występować później – nawet do 2 dni po posiłku.
Najczęstsze objawy to pokrzywka, biegunka, wymioty, wstrząs anafilaktyczny, wodnisty katar, a niekiedy skurcz oskrzeli. W wyniku reakcji późnej najczęściej obserwuje się biegunkę i zaostrzenie atopowego zapalenia skóry.
Nadwrażliwość na gluten
Nadwrażliwość bardzo często jest mylona z zespołem jelita wrażliwego lub zaburzeniami o podłożu psychosomatycznym. Może to dotyczyć kilku procent populacji. Nie są dostępne typowe markery nadwrażliwości na gluten. Diagnozę stawia się zwykle na podstawie występowania objawów i obserwacji. Leczenie polega na czasowym przestrzeganiu diety bezglutenowej.
Jak postawić dobrą diagnozę?
Aby zdiagnozować celiakię, należy wykonać badania serologiczne z krwi. Najczęściej oznacza się 2 z 3 przeciwciał: przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG), przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny (DGP) oraz przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA). Pomocna może być biopsja i pobranie wycinków jelita cienkiego. W pobranych wycinkach ocenia się stopień zaniku kosmków w tzw. skali Marsha.
Diagnostyka alergii na gluten opiera się o testy skórne. Z dużym prawdopodobieństwem można wykluczyć alergię na gluten po uzyskaniu ujemnego wyniku testu skórnego. Wykonuje się także wspomniane wyżej badania serologiczne. Najbardziej wiarygodna jest jednak dieta eliminacyjna i obserwacja pacjenta.
Przeczytaj także: Nadciśnienie tętnicze – choroba cywilizacyjna?
Gluten – wróg czy przyjaciel?
Obawy związane ze spożywaniem glutenu często są nieuzasadnione i wyolbrzymiane. Z drugiej strony choroby takie jak celiakia lub alergia na gluten są często ignorowane i mylone z innymi schorzeniami o podobnych objawach. W przypadku bólu brzucha, wymiotów lub biegunki warto zasięgnąć porady specjalisty i wykonać niezbędne badania. Dzięki temu możemy poprawić nasz komfort życia i sprawić, że nasz organizm będzie funkcjonował lepiej.
Chorujesz na celiakię lub podejrzewasz, że może dotyczyć Cię alergia na gluten? Podziel się z nami swoimi przemyśleniami i pytaniami.
Zaloguj przez Facebooka
Zaloguj przez Google