Amalgamat przez wiele lat był wykorzystywany jako trwałe i tanie wypełnienie zębów. Ze względu na obecność w składzie amalgamatu toksycznej rtęci Unia Europejska wprowadziła częściowy zakaz jego stosowania. Czy plomby amalgamatowe są szkodliwe i powinniśmy ich unikać?
Masz plomby amalgamatowe i zastanawiasz się, czy są bezpieczne – mimo że Twój stomatolog mówi, że nie trzeba ich usuwać? Dzięki lekturze naszego artykułu rozwiejesz swoje wątpliwości!
Plomby z amalgamatu – realny problem?
Wypełnienia amalgamatowe były stosowane w stomatologii już od lat 80. XIX wieku. Amalgamat rtęci wykazuje nawet dwukrotnie większą trwałość niż inne kompozyty stomatologiczne. Z uwagi na szkodliwość rtęci w wielu krajach jest on jednak całkowicie zakazany. Do 2030 roku w całej Unii Europejskiej ma być wprowadzony całkowity zakaz wykorzystywania rtęci.
Jednocześnie nie istnieją szczegółowe i wiarygodne badania, które jednoznacznie wskazują na to, że rtęć, którą zawiera plomba amalgamatowa, może negatywnie wpływać na zdrowie i życie pacjentów. Skąd zatem obawa o ich powszechne stosowanie – czy plomby amalgamatowe rzeczywiście są szkodliwe?
Przeczytaj także: Liczba pielęgniarek w Polsce – statystyki nie napawają optymizmem
Czy plomby amalgamatowe są bezpieczne dla pacjentów?
Wypełnienia amalgamatowe to stop rtęci i srebra, cyny, miedzi oraz cynku. Plomby amalgamatowe mają charakterystyczny, metaliczny kolor i przez wiele lat były podstawowym materiałem, wykorzystywanym do wypełniania zębów w Polsce. Chociaż w podręcznikach dla przyszłych stomatologów znajdują się informacje, że plomba z amalgamatu jest bezpieczna, to ze względu na zawartość rtęci jest ona wypierana przez inne dostępne wypełnienia ubytków w zębach.
Plomba amalgamatowa a rtęć
Ewentualne zagrożenie, jakie może powodować plomba z amalgamatu, zależy od składu procentowego poszczególnych pierwiastków. Zgodnie z zaleceniami i wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Światowej Federacji Stomatologicznej odpowiednio skomponowany amalgamat powinien zawierać srebro w 65%, cynę w 29%, miedź w 6%, cynk w 2% i rtęć w 3%. Ocenia się, że średnio absorbcja amalgamatu z wypełnień w zębach stanowi 1–2 µg w ciągu doby, co równa się około 10% całej rtęci, którą podczas jednego dnia przyjmujemy wraz z pożywieniem i wodą. Prawidłowo wykonane plomby z amalgamatu są zatem stosunkowo bezpieczne dla przeciętnego pacjenta.
Plomba z amalgamatu bezpieczna dla zdrowia?
Współczesne plomby z amalgamatu zawierają znikomą ilość rtęci. Chociaż używane są zwłaszcza w publicznej służbie zdrowia, pacjenci wybierają je coraz rzadziej. Decyduje o tym przede wszystkim wyróżniający się kolor plomby, który wpływa na pogorszenie estetyki uzębienia.
Z drugiej strony plomby amalgamatowe spełniają swoje zadanie nawet przez 15 lat i są stosunkowo proste w zakładaniu. Od 2018 roku w całej UE nie wolno ich jednak stosować w leczeniu stomatologicznym dzieci poniżej 16. roku życia i u kobiet w ciąży.
Niebezpieczne plomby amalgamatowe w badaniach
BIO Intelligence Service przygotował specjalne sprawozdanie dla Komisji Europejskiej, w którym wskazuje, że plomby amalgamatowe z dodatkiem rtęci pierwiastkowej mogą stanowić główne źródło całkowitego obciążenia rtęcią. Ich zdaniem amalgamat rtęci może powodować alergie, zwiększać ryzyko występowania chorób neurologicznych, autoimmunologicznych, przyczyniać się do częstszego występowania wad wrodzonych i chorób nerek. Sekcje zwłok i badania tkanek osób z amalgamatowymi wypełnieniami dentystycznymi wykazały, że ich organizmy były ponaddwunastokrotnie bardziej obciążone rtęcią.
Przeczytaj także: Naczelna Izba Lekarska – wszystko, co musisz o niej wiedzieć
Czy trzeba wymienić plomby amalgamatowe, które już ma pacjent?
Obawiasz się niebezpieczeństwa, które niesie za sobą plomba amalgamatowa? Usuwanie starych wypełnień można przeprowadzić przy okazji okresowej kontroli stomatologicznej. Wokół tego zagadnienia istnieje jednak wiele kontrowersji. Gdy w zębie jest prawidłowo założona plomba amalgamatowa, usuwanie jej może powodować mikroskopijne uwalnianie się rtęci z wypełnienia.
Wielu specjalistów, w tym prof. Andrzej Wojtowicz, kierownik Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego UM, uważa jednak, że plomb amalgamatowych lepiej się pozbyć. Rtęć może uwalniać się do naszego organizmu podczas codziennego ścierania się powierzchni zębów. Uwalnianie rtęci mogą także powodować nowoczesne aparaty do wykonywania rezonansu magnetycznego.
Przeczytaj także: Kim jest pielęgniarka długoterminowa? Sprawdź, na czym polega ten zawód
Co jeśli nie amalgamat?
Trwałość wypełnień stomatologicznych ocenia się, uwzględniając ich 5 cech fizycznych:
- wytrzymałość na zgięcie w MPa,
- moduł zgięciowy,
- twardość wg skali Vickersa,
- odporność na ściskanie,
- współczynnik rozszerzalności cieplnej.
Żaden materiał – w tym amalgamat czy kompozyt – nie jest tak trwały jak szkliwo i nie ma możliwości uzyskania materiałów idealnie wpasowujących się w powyższe cechy.
Alternatywą dla wypełnień amalgamatowych są wypełnienia kompozytowe o nieznacznie mniejszej trwałości, które są przy tym estetyczne i praktycznie niemożliwe do zauważenia. Bardzo dobrze przylegają do tkanek zęba i wykazują się niską ścieralnością. Utwardza się je w świetle lampy w ciągu kilkudziesięciu sekund, łatwo poddają się szlifowaniu, dlatego bez trudu można odtworzyć naturalny kształt zęba i dostosować go do zgryzu. Kompozyty są dostępne w wielu odcieniach, dlatego stomatolog może dopasować ich kolor do indywidualnej barwy szkliwa pacjenta.
Dawniej stosowano także wypełnienia złote – ich trwałość może wynosić nawet 20 lat, jednak są bardzo widoczne i drogie. W przypadku problematycznych ubytków, zwłaszcza w przednich zębach, stosuje się wypełnienia porcelanowe, które są bardzo oporne na przebarwienia.
Przeczytaj także: Pierwsza praca fizjoterapeuty – jak ją znaleźć?
Plomby amalgamatowe – relikt przeszłości?
Plomby z amalgamatu, mimo iż są wyjątkowo trwałe i tanie, są stale wypierane przez inne rodzaje wypełnień stomatologicznych. Charakterystyczny, mocno wyróżniający się kolor oraz możliwa toksyczność zawartej w nich rtęci to główne czynniki, z powodu których pacjenci decydują się na wymianę starych plomb na nowe, kompozytowe.
Chociaż sami specjaliści mają odmienne opinie na temat szkodliwości amalgamatu w stomatologii, najprawdopodobniej już za kilkadziesiąt lat plomby amalgamatowe przejdą do historii. Ich miejsce zajmą zapewne łatwo dostępne i estetyczne kompozyty, które wraz z możliwością leczenia stomatologicznego bez bólu spowodują, że wizyta u dentysty będzie wywoływać u pacjentów tylko pozytywne skojarzenia.
Posiadasz plomby amalgamatowe? Wymieniłeś stare plomby z obawy o toksyczność rtęci? Podziel się z nami swoimi doświadczeniami i opiniami – czekamy na komentarze!